Waarom experience design de toekomst van ruimtelijk ontwerp bepaalt
Er zijn plekken waar je binnenstapt en instinctief voelt: hier klopt alles. De geur, het licht, de akoestiek, de manier waarop je blik als vanzelf een route volgt. Je lichaam ontspant nog voor je geest begrijpt waarom. Dit is geen toeval. Dit is experience design: de onzichtbare kunst van beleving.
Het is een vakgebied dat zich niet zomaar laat vangen in een vakje. Het is niet alleen architectuur, geen pure psychologie, ook geen marketingtruc. Het is het snijvlak waar al deze disciplines elkaar raken, versterken en optillen. Het is het verschil tussen een ruimte die je gebruikt en een ruimte die je raakt.
Experience design (ook wel belevingsontwerp genoemd) is nog relatief onbekend bij het grote publiek. Toch zijn we er dagelijks mee omringd. In musea waar je ondergedompeld wordt in verhalen. In flagshipstores die aanvoelen als een merkuniversum. In kantoren waar je je energie voelt terugkeren in plaats van weglekken. Dit zijn geen toevallige samenlopen van esthetiek en functionaliteit. Ze zijn zorgvuldig georkestreerde composities van menselijke ervaring.
Van functie naar gevoel
De wereld verandert. We willen meer dan goed functionerende ruimtes, we verlangen naar betekenis. Naar plekken waar we ons gezien voelen, waar we ons kunnen verbinden met een groter geheel, met een merk, met een verhaal of met onszelf. Het is een culturele verschuiving: van het rationele naar het relationele.
In een tijd waarin bijna alles digitaal kan, is fysieke beleving waardevoller dan ooit. Experience design speelt in op dat verlangen. Het maakt van ruimtes tastbare herinneringen. Het werkt met zintuigen, ritme en emotie. Niet omdat dat ‘leuk’ is, maar omdat het werkt. Neurologisch. Commercieel. Sociaal.
Een goed ontworpen beleving zorgt voor meer dan tevreden gebruikers. Het bouwt loyaliteit, activeert merkwaarden, verlengt verblijftijd en verhoogt betrokkenheid. Niet door harder te schreeuwen, maar door stiller te raken.
”Wie het script van een ruimte begrijpt, schrijft verhalen zonder woorden.
”Je klant herinnert zich niet de stoel, maar hoe hij zich voelde toen hij erop zat.
Het script van de ruimte
Experience design begint niet bij een wand of een vloer, maar bij een script. Hoe beweegt iemand zich door de ruimte? Wat ziet hij eerst? Wat hoort ze op het moment dat haar hand de deurklink raakt? Het zijn de details die het geheel dragen.
Een voorbeeld. Stel je een boutiquehotel voor, aan een kanaal in een oude binnenstad. Er is niets toevallig aan de geur van linnen en versgebakken brood in de lobby. De muziek is net zacht genoeg om een conversatie niet te verstoren, maar aanwezig genoeg om stilte te voorkomen. De verlichting verandert mee met het tijdstip van de dag. Het personeel is getraind om niet alleen service te bieden, maar een gevoel van welkom.
Al deze elementen zijn ontworpen. Niet alleen als losse onderdelen, maar als onderdeel van een belevingsketen. Zoals in een film, waarin scènes, muziek, dialogen en camerastandpunten samen een ervaring bouwen. De ruimte is het script. En jij bent als gebruiker de hoofdpersoon.
Een zachte vorm van regie
Er zit iets intiems in experience design. Het is een zachte vorm van regie, een manier van uitnodigen zonder te dwingen. Van verleiden zonder te verstikken. Het werkt onder de huid, bijna onmerkbaar. Juist daarom is het zo krachtig.
Een goed voorbeeld is de retailwereld. Een winkel is allang geen plek meer waar je alleen iets koopt. Het is een plek waar je binnenstapt in het DNA van een merk. Denk aan het verschil tussen een doorsnee schoenenwinkel en een conceptstore waar de schoenen bijna als kunstobjecten gepresenteerd worden. Waar elke zone in de winkel aanvoelt als een andere hoofdstuk van een verhaal. Waar je je als klant geen bezoeker voelt, maar een onderdeel van iets groters.
Daar ligt de magie: wanneer een ruimte niet langer alleen maar een bestemming is, maar een ervaring. Een verhaal dat je niet alleen ziet, maar ook voelt, ruikt, hoort en beweegt.
De toekomst is holistisch
Experience design is geen afvinklijst. Het is geen sausje dat je aan het einde over een project giet. Het is een manier van denken. Een visie op hoe mensen en ruimtes zich tot elkaar verhouden. En in die relatie zit een enorme potentie.
De toekomst vraagt om holistisch ontwerp. Ruimtes die niet alleen esthetisch of praktisch kloppen, maar ook emotioneel resoneren. Of het nu gaat om een ziekenhuis waar angst plaatsmaakt voor vertrouwen, een kantoor dat samenwerking stimuleert, of een horecagelegenheid waar je langer wilt blijven dan gepland. De kern is steeds hetzelfde: beleving.
Het vraagt ook iets van ontwerpers. We moeten durven vertragen. Luisteren. Observeren. Begrijpen dat een ruimte niet af is wanneer de meubels op hun plek staan, maar pas wanneer ze tot leven komen in interactie met mensen. Wanneer we ontwerpen voor wat iemand voelt, niet alleen voor wat iemand ziet.
Wat als je begint met beleving?
Stel je voor dat we niet langer starten met een plattegrond, maar met een verhaal. Een intentie. Een gevoel. Wat wil je dat mensen ervaren wanneer ze deze ruimte betreden? Wat blijft hen bij als ze weer vertrekken?
Door beleving als vertrekpunt te nemen, ontstaat een ander soort ontwerp. Eén waarin materialiteit, routing, geluid, geur en service samen één geheel vormen. Waarin elk detail betekenis draagt. En waarin de gebruiker niet een passant is, maar een deelnemer aan een ervaring die langer beklijft dan het bezoek zelf.
Het is geen overbodige luxe. Het is noodzaak. In een overprikkelde wereld zoeken we naar plekken die ons raken. Die ons even stilzetten. Die ons iets laten voelen dat we misschien niet konden benoemen, maar wel herkenden.
Experience design is geen trend. Het is een taal. Eentje die ons verbindt met ruimte, met merk, met mens. En vooral: met betekenis.
